Na czym polega ochrona infrastruktury krytycznej?

Niezwykle ważna z punktu widzenia działalności przedsiębiorstwa, instytucji państwowej czy firm energetycznych infrastruktura krytyczna, wymaga specjalnej ochrony. W artykule sprawdzimy, na czym polega ochrona infrastruktury krytycznej oraz co można zyskać, wdrażając ją w swojej firmie.

Co to jest infrastruktura krytyczna?

Zacznijmy od odpowiedzi na podstawowe pytanie – co to jest infrastruktura krytyczna (IK)? Zgodnie z ustawą z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym, są to systemy oraz wchodzące w ich skład powiązane ze sobą funkcjonalnie obiekty, w tym obiekty budowlane, urządzenia, instalacje, usługi kluczowe dla bezpieczeństwa państwa i jego obywateli oraz służące zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organów administracji publicznej, a także instytucji i przedsiębiorców.

W szerszym ujęciu jako infrastrukturę krytyczną klasyfikuje się także systemy, instalacje i obiekty, których funkcje są najważniejsze z punktu widzenia ciągłości oraz sprawnego funkcjonowania państwa i administracji publicznej. O tym czy dany obiekt zalicza się do IK decydują szczegółowe kryteria zapisane w niejawnym załączniku do Narodowego Programu Ochrony Infrastruktury Krytycznej.

Podstawę europejskiego podejścia do ochrony IK stanowi Dyrektywa Rady 2008/114/WE z dnia 8 grudnia 2008 r. w sprawie rozpoznawania i wyznaczania europejskiej infrastruktury krytycznej oraz oceny potrzeb w zakresie poprawy jej ochrony. W Polsce obejmuje ona 11 systemów, w tym zaopatrzenie w energię, łączność, sieci teleinformatyczne, systemy finansowe, ochronę zdrowia, transport, ratownictwo oraz administrację publiczną.

W zależności od sektora, w którym działa firma, jako infrastrukturę krytyczną możemy rozumieć system energetyczny, infrastrukturę logistyczną, instalacje wodne czy zaopatrzenie w żywność, a także wszelkiego rodzaju systemy informatyczne. To także infrastruktura, której uszkodzenie mogłoby nieść negatywne skutki dla społeczeństwa.

Czym jest ochrona infrastruktury krytycznej?

Skuteczna ochrona infrastruktury krytycznej to szereg procesów i polityk mających na celu zarówno zapobieganie awariom systemów czy obiektów, jak i procedury pomagające w szybkim przywróceniu ciągłości ich działania w przypadku wystąpienia nieoczekiwanego przestoju. Celem Narodowego Programu Ochrony Infrastruktury Krytycznej jest stworzenie warunków do poprawy bezpieczeństwa IK, w szczególności w zakresie zapobiegania zakłóceniom funkcjonowania, przygotowania na sytuacje kryzysowe oraz reagowania w sytuacjach zniszczenia lub zakłócenia funkcjonowania.

Priorytetem państwa jest ochrona IK, która obejmuje analizę ryzyka, planowanie awaryjne oraz monitoring obiektów krytycznych. Szczególnie istotne jest cyberbezpieczeństwo infrastruktury, gdyż systemy sterowania przemysłowego (ICS), programowalne sterowniki logiczne (PLC) czy systemy SCADA pełnią ważną rolę w zapewnianiu ciągłości działania sieci energetycznych, systemów transportowych czy infrastruktury oczyszczania ścieków.

W ITCenter zajmujemy się kompleksowym projektowaniem oraz wdrażaniem procesów związanych z ochroną infrastruktury krytycznej w kilku krokach.

1. Opracowanie projektu infrastruktury krytycznej.
2. Dostawa niezbędnych komponentów.
3. Integracja nowych oraz istniejących systemów i instalacji.
4. Implementacja rozwiązań ochronnych.
5. Uruchomienie i migracja środowisk produkcyjnych.

Warto wspomnieć, że w niektórych przypadkach konieczność wdrożenia rozwiązań oraz planu ochrony infrastruktury krytycznej wynika z ustawy.

Co zyskujesz, wdrażając plan ochrony infrastruktury krytycznej?

Nawet jeżeli Twoja firma nie jest klasyfikowana jako element systemu infrastruktury krytycznej według ustawy, powinieneś zainteresować się wdrożeniem planu ochrony IK w swojej firmie. Co zyskujesz?

• Optymalizację kosztów – obniżasz koszty ewentualnego serwisu infrastruktury oraz przestojów w pracy Twojego przedsiębiorstwa.
• Bezpieczeństwo danych – zapewniasz sobie oraz swoim pracownikom, klientom i kontrahentom bezpieczeństwo informacji oraz ochronę przed utratą danych (backup).
• Ciągłość pracy – podnosisz dostępność infrastruktury krytycznej, dzięki czemu zyskujesz gwarancję ciągłości pracy bez kosztownych przestojów.
• Odporność infrastruktury – zwiększasz odporność systemów na różnego rodzaju zagrożenia, w tym cyberataki, awarie techniczne czy klęski żywiołowe.

Obniżenie kosztów operacyjnych, podniesienie bezpieczeństwa informacji oraz gwarancja wysokiej dostępności infrastruktury krytycznej to czynniki, bezpośrednio wpływające na podniesienie konkurencyjności Twojej firmy na rynku.

Bezpieczeństwo infrastruktury krytycznej z ITCenter

Jeżeli potrzebujesz profesjonalnego wsparcia we wdrożeniu planu ochrony infrastruktury krytycznej, to skontaktuj się z nami! W ITCenter pomagamy w ochronie IK z naciskiem na wykorzystanie nowoczesnych rozwiązań informatycznych oraz modernizację już istniejących systemów, celem zapewnienia im odpowiedniej ochrony i dostępności.

Nasze rozwiązania są zgodne z wymaganiami Narodowego Programu Ochrony Infrastruktury Krytycznej oraz zaleceniami Rządowego Centrum Bezpieczeństwa. Oferujemy integrację narzędzi do monitoringu obiektów krytycznych oraz wsparcie we współpracy z centrami zarządzania kryzysowego.

Skontaktuj się z nami, aby skonsultować swoje potrzeby i uzyskać indywidualną ofertę.

Najczęściej zadawane pytania i odpowiedzi na temat infrastruktury krytycznej

Jak definiowana jest infrastruktura krytyczna według ustawy o zarządzaniu kryzysowym z 26 kwietnia 2007 r.?

Zgodnie z art. 3 pkt. 2 ustawy o zarządzaniu kryzysowym, są to systemy oraz wchodzące w ich skład powiązane ze sobą funkcjonalnie obiekty, w tym obiekty budowlane, urządzenia, instalacje, usługi krytyczne dla bezpieczeństwa państwa i jego obywateli oraz służące zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organów administracji publicznej, a także instytucji i przedsiębiorców. Kryteria kwalifikacji określane są w Narodowym Programie Ochrony Infrastruktury Krytycznej.

Jakie systemy i sektory tworzą infrastrukturę krytyczną w Polsce?

W Polsce wyróżnia się 11 systemów infrastruktury krytycznej: zaopatrzenie w energię, surowce energetyczne i paliwa; łączność; sieci teleinformatyczne; systemy finansowe; zaopatrzenie w żywność; zaopatrzenie w wodę; ochronę zdrowia; transport; ratownictwo; zapewnienie ciągłości działania administracji publicznej; oraz produkcję, składowanie, przechowywanie i stosowanie substancji chemicznych i promieniotwórczych, w tym rurociągi substancji niebezpiecznych. Każdy z tych systemów ma swojego koordynatora na szczeblu administracji rządowej.

Jakie są cele i założenia Narodowego Programu Ochrony Infrastruktury Krytycznej?

Program określa narodowe priorytety, cele, wymagania oraz standardy służące zapewnieniu sprawnego funkcjonowania infrastruktury krytycznej. NPOIK kładzie nacisk na działania informacyjne, edukacyjne i współpracę między administracją publiczną a właścicielami infrastruktury. Głównym celem jest stworzenie warunków do poprawy bezpieczeństwa IK w zakresie zapobiegania zakłóceniom, przygotowania na sytuacje kryzysowe oraz reagowania na incydenty. Program jest aktualizowany nie rzadziej niż raz na dwa lata.

Jaką rolę pełni Rządowe Centrum Bezpieczeństwa w ochronie infrastruktury krytycznej?

RCB jest odpowiedzialne za przygotowanie Narodowego Programu Ochrony Infrastruktury Krytycznej we współpracy z ministrami i kierownikami urzędów centralnych właściwych w sprawach bezpieczeństwa narodowego. Centrum koordynuje realizację NPOIK, prowadzi monitoring zagrożeń oraz wspiera operatorów IK w realizacji zadań ochronnych. RCB sporządza także wykaz obiektów infrastruktury krytycznej we współpracy z odpowiednimi ministrami odpowiedzialnymi za poszczególne systemy.

Jakie zagrożenia naturalne, techniczne i terrorystyczne dotyczą infrastruktury krytycznej?

Wyróżnia się trzy główne kategorie zagrożeń dla infrastruktury krytycznej. Zagrożenia naturalne obejmują powodzie, śnieżyce, ekstremalne warunki pogodowe i klęski żywiołowe. Zagrożenia techniczne to awarie systemów, błędy ludzkie, nieprawidłowa konserwacja czy zużycie materiałów. Zagrożenia terrorystyczne i celowe obejmują ataki cybernetyczne, sabotaż fizyczny oraz działania przestępcze. Do znanych ataków na IK należą: Stuxnet atakujący systemy SCADA w irańskich zakładach, Industroyer paraliżujący ukraińską sieć energetyczną w 2016 roku oraz atak na zakład wodociągowy w Oldsmar na Florydzie w 2021 roku.

Jak przebiega analiza ryzyka i aktualizacja zabezpieczeń infrastruktury krytycznej?

Proces analizy ryzyka obejmuje regularną identyfikację nowych zagrożeń, ocenę podatności systemów oraz prawdopodobieństwa wystąpienia incydentów. Najważniejsze elementy to planowanie awaryjne, monitoring obiektów krytycznych oraz systematyczne podnoszenie odporności infrastruktury. Zarządzanie ciągłością działania wymaga aktualizacji planów ochrony co najmniej raz na dwa lata oraz przeprowadzania regularnych ćwiczeń i symulacji. Operatorzy IK muszą na bieżąco monitorować środowisko bezpieczeństwa i dostosowywać zabezpieczenia do nowych zagrożeń.

Jakie są przykłady i konsekwencje ataków cybernetycznych na systemy infrastruktury krytycznej?

Wirus Stuxnet został zaprojektowany specjalnie do atakowania systemów sterowania przemysłowego. Zainfekował systemy SCADA nadzorujące pracę wirówek w irańskim zakładzie wzbogacania uranu, modyfikując dane wyświetlane operatorom i powodując fizyczne uszkodzenie wirówek. Oprogramowanie Industroyer zostało użyte w grudniu 2016 roku do sparaliżowania części ukraińskiej sieci energetycznej, powodując przerwę w dostawie prądu w Kijowie. Te ataki pokazują, jak cyberzagrożenia mogą prowadzić do fizycznych zniszczeń i długotrwałych przerw w dostawie usług.

Czym są systemy sterowania przemysłowego (SCADA, DCS, PLC) i dlaczego wymagają ochrony?

SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition) to systemy umożliwiające zdalne zbieranie, monitorowanie i analizę danych w czasie rzeczywistym z rozproszonych instalacji przemysłowych. DCS (Distributed Control System) to systemy sterowania rozproszonego dedykowane dla dużych, ciągłych procesów produkcyjnych. PLC (Programmable Logic Controller) to programowalne sterowniki logiczne bezpośrednio sterujące urządzeniami na podstawie zaprogramowanych reguł. Systemy te wymagają szczególnej ochrony, gdyż kontrolują krytyczne procesy przemysłowe.

Co to jest efekt domina i jak wpływa na funkcjonowanie infrastruktury krytycznej?

Zjawisko efektu domina polega na tym, że przerwa w działaniu lub zniszczenie jednego elementu infrastruktury krytycznej uruchamia kaskadę kolejnych zakłóceń w powiązanych systemach. Współzależności między systemami IK mogą mieć charakter fizyczny (np. elektrownia potrzebuje wody do chłodzenia), cyfrowy (zależność od systemów teleinformatycznych), geograficzny (bliskość obiektów) lub logiczny (powiązania funkcjonalne). Przykładem może być awaria sieci energetycznej, która zakłóca działanie systemów telekomunikacyjnych, wodociągowych i transportowych.

Jak wygląda współpraca między administracją publiczną a sektorem prywatnym w ochronie infrastruktury krytycznej?

Narodowy Program Ochrony Infrastruktury Krytycznej opiera się na bezsankcyjnym modelu współpracy, opartym na wzajemnym zaufaniu między administracją publiczną a właścicielami i operatorami obiektów IK. Model ten zakłada, że operatorzy posiadają najlepszą wiedzę o swoich systemach i narzędzia do ograniczenia zagrożeń. Współpraca obejmuje wymianę informacji o zagrożeniach, wspólne planowanie ochrony, szkolenia i ćwiczenia. Administracja zapewnia koordynację działań, wsparcie regulacyjne oraz ramy prawne, podczas gdy sektor prywatny odpowiada za wdrożenie konkretnych zabezpieczeń.

Jakie zadania realizują centra zarządzania kryzysowego na różnych szczeblach administracji?

System centrów zarządzania kryzysowego działa na czterech poziomach. Na szczeblu krajowym działa Rządowe Centrum Bezpieczeństwa. Wojewódzkie Centra Zarządzania Kryzysowego pełnią całodobowy dyżur, zapewniają przepływ informacji, współdziałają z podmiotami prowadzącymi akcje ratownicze oraz monitorują zagrożenia. Powiatowe centra koordynują działania na poziomie powiatu, zapewniając komunikację między starostą a służbami ratowniczymi. Gminne centra odpowiadają za zarządzanie kryzysowe na najniższym szczeblu. Wszystkie centra prowadzą monitoring sytuacji, nadzorują systemy wykrywania i alarmowania oraz koordynują działania w sytuacjach kryzysowych.

Jakie obowiązki mają operatorzy i właściciele infrastruktury krytycznej w zakresie ochrony i współpracy z państwem?

Podstawowym obowiązkiem operatorów infrastruktury krytycznej jest opracowanie i wdrożenie planów ochrony IK zgodnie z wymaganiami NPOIK. Plany te muszą być regularnie aktualizowane i testowane. Operatorzy są zobowiązani do prowadzenia analizy ryzyka, wdrożenia planowania awaryjnego oraz zapewnienia monitoringu obiektów krytycznych. Muszą raportować incydenty do właściwych organów państwowych, współpracować z centrami zarządzania kryzysowego oraz uczestniczyć w ćwiczeniach organizowanych przez administrację. Ich zadaniem jest zapewnienie ciągłości świadczenia usług oraz wdrożenie mechanizmów szybkiego reagowania na zagrożenia i przywracania funkcjonalności po incydentach.